Kiedy nasza niezmordowana wiewióra Basia buszuje wśród gałęzi drzew, nierzadko trafia na różne rodzaje orzechów. Nie każdy z nas jednak wie, że te pyszne i bogate w składniki odżywcze owoce miały wielkie znaczenie już w odległych czasach starożytnych. W dzisiejszym artykule zabierzemy Was w podróż przez dawne cywilizacje, by sprawdzić, dlaczego orzechy były tak cenione przez naszych przodków. Przy okazji odkryjemy także ich niezwykłe znaczenie w mitologii, religii, handlu i oczywiście… w starożytnych kuchniach!
Jakie orzechy uprawiano w starożytnych kulturach?
Orzechy, które dzisiaj pakujemy do słoiczka albo kruszymy na ulubione ciasto, były popularne w wielu zakątkach świata już przed wiekami. Dawni Grecy szczególnie cenili orzechy włoskie, zwane zresztą orzechami perskimi, ponieważ wierzono, że dotarły do nich właśnie z Persji. Ponadto uprawiano tam także migdały, które uchodziły za produkt luksusowy i spożywano je głównie podczas świątecznych uczt.
W starożytnym Egipcie sporym uznaniem cieszyły się pistacje i orzeszki piniowe. Faraonowie podobno zabierali je nawet do grobowców, by także w zaświatach cieszyć się ich smakiem. Natomiast w Chinach od tysięcy lat znano orzechy laskowe i migdały, ale prawdziwym królem był tam orzech włoski, uprawiany nie tylko ze względu na walory smakowe, lecz również właściwości lecznicze.
Niezależnie od regionu, orzechy stanowiły jeden z najważniejszych towarów handlowych, pełniły też funkcję środka płatniczego w wymianie barterowej (np. wśród ludów koczowniczych). Nic zatem dziwnego, że z czasem stały się przedmiotem kultu i symboliki, o której powiemy więcej w kolejnych akapitach.
Symbolika orzechów w mitologii i religii
Starożytne ludy doszukiwały się w orzechach wielu metafor i odniesień do świata duchowego. W mitologii greckiej spotykamy wątki, w których orzech włoski symbolizował płodność, jedność i ciągłość życia – wierzono, że spożywanie go może zapewnić długowieczność. Również w Rzymie orzechy pojawiały się w obrzędach weselnych, gdzie rozrzucano je przed młodą parą, życząc małżonkom dostatku.
W Egipcie często łączono orzechy z motywem odradzania się – w końcu były nasionami, które w pewnym sensie „przenosiły” nowe życie. Pistacje i migdały były uznawane za dary bogów, a okruszki z orzechów składano w ofierze, wierząc, że zjednają przychylność bóstw. Z kolei w Chinach orzech włoski nierzadko pojawiał się jako talizman chroniący przed złymi duchami. Możemy powiedzieć, że starożytne społeczności przywiązywały dużą wagę do magicznego i religijnego aspektu tych niewielkich, ale pełnych mocy owoców.
BasiaBasia – Krem na bazie orzechów laskowych z daktylami, kokosem i kakao
27.00 zł
Otrzymasz 27 Basiowych monetDuże ilości w magazynie
BasiaBasia – krem orzechowy o smaku bananowym, chia i lnem
14.90 złOtrzymasz 14 Basiowych monetDuże ilości w magazynie
BasiaBasia – krem orzechowy z białą czekoladą
14.90 złOtrzymasz 14 Basiowych monetDuże ilości w magazynie
BasiaBasia – krem orzechowy z kawałkami herbatników
14.90 złOtrzymasz 14 Basiowych monetDuże ilości w magazynie
Wykorzystanie orzechów jako żywności, lekarstw i kosmetyków w starożytności
Basię najbardziej interesują kulinarne aspekty orzechów – sama bowiem uwielbia skubać je między drzemkami na gałęzi! Nic więc dziwnego, że spoglądając w przeszłość, dostrzeżemy, że starożytni smakosze kochali orzechy w różnej postaci. Dodawano je do wypieków, potraw mięsnych, a także do sosów. Wspaniały aromat i wartości odżywcze zachwycały podniebienia ludzi z różnych warstw społecznych.
Jednak nie tylko kuchnia korzystała z dobrodziejstw orzechów. W starożytności powszechnie stosowano je w medycynie. Na przykład ucierane migdały z miodem uchodziły za lek na dolegliwości żołądkowe i ogólne wzmocnienie organizmu. Orzeszki piniowe miały wspomagać pracę nerek, a z oleju wyciskanego z migdałów przygotowywano maści przyspieszające gojenie ran. Także orzech laskowy bywał wykorzystywany w ludowych recepturach – wierzono, że napary z jego liści potrafią złagodzić stany zapalne.
Z kolei w kosmetyce bardzo ceniono olej z orzechów. Kobiety w Egipcie czy Mezopotamii nacierały nim skórę, by zachować jej młodzieńczy wygląd i gładkość. Legenda głosi, że Kleopatra uwielbiała kąpiele z dodatkiem oleju migdałowego zmieszanego z miodem i mlekiem kozim. Czy to dzięki temu tak urzekała swoim pięknem i wciąż jest ikoną wdzięku?
Archeologiczne dowody na znaczenie orzechów w handlu i gospodarce
Niezwykle ciekawe są znaleziska archeologiczne, świadczące o tym, jak ważne były orzechy w starożytnym świecie. W grobowcach egipskich odkrywano pistacje, a w ruinach rzymskich rezydencji odnaleziono ogromne dzbany wypełnione migdałami i orzechami laskowymi. Liczne malowidła i ryciny sugerują, że orzechy często transportowano w dalekie części imperiów – świadczy to o rozbudowanych szlakach handlowych, gdzie były wymieniane za przyprawy, tkaniny czy metale szlachetne.
Co więcej, orzechy często pełniły rolę dóbr luksusowych, dostępnych jedynie dla wyższych warstw społecznych. Dlatego też stanowiły ważną część gospodarki i element podtrzymywania relacji polityczno-handlowych między różnymi krainami. Można powiedzieć, że w starożytności orzechy działały na ludzi tak samo kusząco, jak dziś… a może nawet bardziej!
Legendarne przepisy z orzechami z dawnych czasów
Basia uwielbia węszyć w starych pergaminach i papirusach, a to wszystko po to, by wyszukiwać oryginalne przepisy na orzechowe pyszności. Oto kilka legendarnych inspiracji:
- Rzymskie torta nucum – rodzaj ciasta miodowego z dodatkiem orzechów włoskich, podawanego na specjalne okazje. Jego aromat był podobno tak silny, że unosił się w powietrzu nawet po wystudzeniu.
- Greckie kourabiedes – znane do dziś kruche ciasteczka z migdałami, posypane cukrem pudrem. W starożytności przygotowywane były m.in. na cześć bogini Demeter.
- Egipski deser z fig i pistacji – słodka przekąska sporządzana z suszonych owoców, miodu i gniecionych pistacji. Często spożywano ją, aby dodać sobie sił przed wielodniowymi wyprawami.
- Chińska pasta orzechowa – orzechy włoskie ucierane w moździerzu razem z sosem sojowym i ziołami tworzyły podstawę wielu potraw warzywnych. Legenda głosi, że ten przepis pozwalał cieszyć się długowiecznością i witalnością.
Jak widać, orzechy od zarania dziejów były prawdziwym skarbem na talerzach i w apteczkach dawnych cywilizacji. Ceniono je za bogactwo smaku, wszechstronność w kuchni, właściwości zdrowotne oraz nierozerwalne związki z mitologią i obrzędami religijnymi. Dziś my – tak jak starożytni – nadal korzystamy z ich uroków: dodajemy do sałatek, deserów, wyciskamy z nich olej i przygotowujemy pyszne masła orzechowe.
Nasza wiewióra Basia, śledząc te ciekawostki, tylko utwierdza się w przekonaniu, że orzechy to niezwykłe dary natury. W starożytności stanowiły one element bogactwa i duchowej symboliki, a my do dziś czerpiemy radość i korzyści z ich obecności w diecie. Niezależnie więc od tego, czy sięgamy po migdały, pistacje, orzechy laskowe czy włoskie – pamiętajmy, że każdy chrupnięty kęs łączy nas z długą tradycją orzechowej fascynacji, która niezmiennie trwa już od tysiącleci!
